شیخ صدوق

مولف:
نام  : محمد
نام پدر : علی 
کنیه :ابو جعفر
لقب : صدوق
طبقه زمانی  : م 381 ه.ق
حوادث سیاسی  اجتماعی تاثیر گذار بر نویسنده : زمان زندگی شیخ صدوق  همزمان با حکومت آل بویه  بود که این حکومت علم  و عالم دوست بود و قسمتی از موفقیتهای شیخ صدوق مرهون شرایط موجود در زمان ایشان میباشد.

شخصیت علمی:
 اساتید وی: دانشمند محقق مرحوم شیخ عبـدالرحیـم ربانـى شیرازى 252 تـن از اساتید ایشان  را نام برده است ,من جمله:
 1-پدرش على بن بابویه قمى
 2-محمد بن حسن ولید قمى
3-احمد بن على بن ابراهیم قمى

شاگردان وی :
از میان مهم ترین شاگردان وی می‌تواند به دانشمند بلند آوازه، محمد بن نُعمان معروف به شیخ مفید نام برد که خدمات بسیاری به جهان اسلام ارائه کرد، و آثار به جای مانده از وی حکایت از وسعت معلومات او دارد. و دیگران شاگردان وی عبارت اند از :
1.  ابن غضائری، ابو عبدالله، حسین بن عبید الله بن ابراهیمله
2. برادرش حسین بن علی بن بابویه قمی
3. شیخ جلیل، ابو الحسن، جعفر بن حسین حسکه قمی، استاد شیخ طوسی
اثار شیخ صدوق:
شیخ صدوق این عالم بزرگ و محدث گران قدر تألیفات با ارزش بسیاری از خود به جا گذاشت. شیخ طوسی در این باره می نویسد: « او سیصد کتاب تألیف کرده است» کتاب های شیخ صدوق همه در نهایت نیکویی و استحکام و در زمینه های متنوعی نوشته شده اند، که این خود نشانگر قدرت علمی و آشنایی گسترده او با علوم اسلامی است. برخی از مهمترین آثار ایشان عبارتند از:
1ـ من لا یحضره الفقیه (دومین کتاب از چهار کتاب روایی معتبر شیعه در زمینه احکام الهی و فقه)
2ـ علل الشرایع (درباره فلسفه احکام و علت تشریع آن ها است)
3ـ کمال الدین و تمام النعمه (درباره اثبات وجود امام زمان و غیبت طولانی آن حضرت از نظر عقلی و نقلی)
4ـ الخصال
5ـ الامالی
6ـ عیون اخبار الرضا و ......
سفرهای علمی
او در روزگار نوجوانی و جـوانى  پـس از فرا گرفتـن علـوم مقـدماتـى، علـم حـدیث و فقه را از مفاخـر فقها و محدثیـن قـم همچون پدرش على بن بابویه و محمد بن حسـن بـن ولید، پیشواى فقهاى قم، احمد بن على بن ابراهیم قمى، حسیـن بـن ادریس قمى و دیگران آموخت و چون در روزگار سلاطیـن شیعى آل بویه به سر مـى برده و آنها بر قسمت اعظم دنیاى اسلام تسلط داشتنـد به منظور دیـدار مشایخ دیگـر در سایر نقاط شیعه نشیـن، و سیـر و سیاحت به مسافرت دور و درازى همت گماشت.
شیخ صدوق در سال 347 هـ . ق، در رى از ابو الحسن محمد بـن احمد بن علـى اسدى معروف به ابـن جراده بردعى حدیث فراگرفت و در سال 352 هـ . ق، در نیشـابـور ازمحضر علماى آن سـامـان استماع حـدیث نموده مانند: ابـو علـى حسیـن بـن احمد بیهقـى، عبـد الرحمـن محمد بـن عبدوس و همچنیـن در مرو از افرادى همچون ابـو الحسن محمد بن على بن فقیه و ابو یوسف رافع بـن عبدالله به اخذ حـدیث تـوفیق یافت که در کـوفه، مکه، بغداد، بلخ و سـرخـس استماع حدیث داشته است.
در سال 347 هـ . ق، به تقاضاى رکـن الدوله دیلمى در رى، اقـامت و به رهبـرى علمـى و مذهبـى شیعیـان عصر پـرداخته است.

گفته عالمان درباره وی:
الشأنى همچون بحر العلوم او را (رئیس محدثیـن) خوانده است زیرا او در شناخت احادیث، آگاه و در حفظ منابع و جمع آوری آن ها تلاش فراوان می کرده است

شیخ طوسی در کتاب الفهرست می‏نویسد: «شیخ صدوق دانشمندی جلیل القدر و حافظ احادیث بود و در علماء قم از نظر حفظ احادیث و کثرت معلومات مانندی نداشت

سید بن طاووس می‏فرماید: «شیخ صدوق کسی است که همه بر علم و عدالت او اتفقا نظر دارند
علامه مجلسی در توصیف صدوق می‏فرماید: «شیخ صدوق از بزرگ‏ترین علمای گذشته است.

• مقالات موجود, پیرامون شیخ صدوق:

1. روش شناسی شیخ صدوق در تدوین حدیث, /مرتضی خرمی؛ به راهنمایی: محمدعلی مهدوی راد؛ استاد مشاور: محمدباقر حجتی. / پایان نامه(دکترای تخصصی)--آزاد اسلامی - واحد علوم و تحقیقات، 1382. / منبع : www.irandoc.ac.ir

2.  تحقیقی پیرامون کتاب من لا یحضره الفقیه شیخ صدوق (ره), / محمود نظری؛ به راهنمایی: علی‌اکبر غفاری‌صفت . / پایان نامه (کارشناسی ارشد) -- دانشگاه امام صادق (ع)، 1375
منبع : www.irandoc.ac.ir

3.مع الصدوق و کتابه الفقیه
 پدیدآورندگان :
      عمیدی، سید ثامر هاشم حبیب
 نشریه :علوم الحدیث
منبع: www.seraj.ir

4.مکتب شیخ صدوق
 پدیدآورندگان :
      کمره ای، محمد باقر
نشریه :آیین اسلام
منبع: www.seraj.ir

5.مفاخر مکتب اسلام: صدوق
 پدیدآورندگان :
      دوانی، علی
       تولد : 1307
 نشریه :درسهایی از مکتب اسلام
منبع: www.seraj.ir

6.مروری بر زندگی مؤلف من لایحضره الفقیه، شیخ صدوق
 نشریه :اعتصام
منبع: www.seraj.ir

7.خاطره‏های ماندگار، شیخ صدوق
 پدیدآورندگان :
      غروی، سعیده
 نشریه :شمیم یاس
منبع: www.seraj.ir

8.ابن بایویه القمی المعروف بالشیخ الصدوق
 پدیدآورندگان :
      آل قیس، قیس
       تولد : 1319
 نشریه :آفاق الحضارة الإسلامیة
منبع: www.seraj.ir

9.فقیه ری
 پدیدآورندگان :
      ناقد و توصیف کننده:طریقت، علی
 نشریه :کتاب ماه دین
منبع: www.seraj.ir

10.زندگی‏نامه ابن بابویه و علامه مجلسی در دایرةالمعارف دین، ویراسته میرچامیاده
 پدیدآورندگان :
      کلبرگ، اتان
       تولد : 1943
      ترجمه‏ی:کافی، عبدالحسین
      ترجمه‏ی:فردوسی، مهدی
 نشریه :معرفت
منبع: www.seraj.ir

11.پنجاه و دو نفر از بزرگان اسلام
 پدیدآورندگان :
      عماد زاده، حسین
       تولد : 1285
       وفات : 1368
 نشریه :نور دانش
منبع: www.seraj.ir

12.دو پیشوای بزرگ و مصلح دینی در تاریخ
 نشریه :آیین اسلام
منبع: www.seraj.ir

13.فقیه ری: بزرگداشت شیخ صدوق
 پدیدآورندگان :
      یعقوبی، مرتضی
 نشریه :گلبرگ معرفت
منبع: www.seraj.ir

14.نویافته‏هایی از زندگانی شیخ صدوق (ره)
 پدیدآورندگان :
      باقری بیدهندی، ع.
 نشریه :پیام حوزه
منبع: www.seraj.ir

15.نکاتی درباره آثار شیخ صدوق
 پدیدآورندگان :
      رحمتی، محمد کاظم
 نشریه :علوم حدیث
منبع: www.seraj.ir 

)کتاب

1.نام کتاب : صفات الشیعه

2.انگیزه نگارش: ظلم و ستم خلفای عباسی شدت یافته بود و همچنین قدرت دولتهای شیعی و گرویدن مردم به سوی ان زیاد شده ولی مهنای صحیحی از صفات و... دین و مومنان نداشتند وبه همین دلیل شیخ صدوق در جهت شنلساندن شیعیان و مومنان واقعی این اثر را تالیف کردند.

3.اعتبار کتاب: علامه مجلسی این کتاب را یکی از مصادر بحار دانسته است. شیخ حر نیز در وسائل انرا از کتب معتبر شناخته . محدث نوری  در مستدرک و وحید بهبهانی  و غیره به نقل روایاتی از ان پرداخته اند.

4.طریق وصول:

5. نسخه خطی: الف)موجود در کتابخانه مجلس شورای اسلامی به شماره 2721        ب) نسخه خطی کتابخانه فیضیه به شماره 1764  ج) نسخه موجود  کتابخانه در نوع پرست تهران   د) نسخه موجود در کتابخانه حجه الاسلا اردو ابادی  نجف اشرف  و) نسخه موجود در کتابخانه میرزا علی ( نوه محدث نوری)     ی) نسخه موجو در کتابخانه سامراء

6. سبک کتاب: تمامی اسناد متصل /بدون باب بندی

7.بررسی محتوایی : بون هیچ نظم خاصی

8. تلاشهای پیرامونی : ترجمه بدون تحقیق توسط انتشارات فراهانی  ( مترجم معلوم نیست)

داوود ملا حسنی