المزار للشیخ مفید

بسمه تعالی
سلام علیک أیها الولی المخلص فی الدین، المخصوص فینا بالیقین
و در توقیعی از احتجاج طبرسی: للاخ السدید و الولی الرشید،‌ الشیخ المفید،‌أبی عبدالله محمد بن محمد بن نعمان أدام الله إعزازه من مستودع العهد المأخوذ علی العباد.

ابوعبدالله، محمد بن محمد بن نعمان بن عبد السلام بن جابر بن نعمان بن سعید بن جبیر، حارثی، عُکبَرِی، بغدادی.در 11 ذیقعده سال 336یا338 هجری در عکبری، بر ده فرسنگی بغداد به دنیا آمد.سپس با پدر به بغداد رفت و نزد59 تن استادان گوناگون به فراگرفتن دانشها پرداخت. ازجمله: قاضی ابوبکر جعانی، ابن قولویه قمی، ابوعبدالله مرزبانی، شیخ صدوق، ابوغالب زراری، ابن جنید اسکافی، علی بن عیسی رمانی. . از اساتید شیخ در علوم قرآن و تفسیر، محمد بن الحسن الشیبانی صاحب تفسیر نهج البیان عن کشف معانی القرآن است.

با چیرگی آل بویه بر دستگاه خلافت عباسی وکمرنگ شدن استیلای آنها بر دنیای اسلام به پیروان اهل بیت قدرت بخشیده، شیعیان از هر سو به عراق رو آوردند. تسلط فاطمیان بر مصر، حمدانیان بر شامات، گستره نفوذ تشیع را به نابلس و بیت المقدس کشاند و پیروان اهل بیت در تهامه و صنعاء و خوزستان و قم و خراسان آزادانه در رفت و آمد بودند.

در سال355 به خانه شیخ مفید حمله ور شدند و فجایع بسیاری آفریدند. در کتب تراجم ، آن جناب را عالمی وارسته و خشن پوش، زاهد، بی آلایش و بی اعتنای به دنیا معرفی کرده‌اند.

در کتب فریقین نوشته‌اند: آن بزرگوار کسی بود که در مجلس درس و افاضه او، شیعه و سنی حاضر می شدند. مثلا قاضی ابوبکر باقلانی به درسش تشرف می‌یافت، از طرف دیگر سید مرتضی، سید رضی، شیخ طوسی، نجاشی، کراچکی و ابویعلی از اعاظم امامیه هم در محضرش تشرف داشتند.
شیخ تدریس خود را در مسجد براثا در محله کرخ بغداد و در منزل خود و در منزل بزرگان که محل جمع علماء مذاهب مختلف بود انجام می داد. از شیوه های آموزشی خاص شیخ مفید:

الف) ۱ـ املاء و قرائت 2ـ اجازه

ب)نوشتار و کتاب

ج) مناظره با شیوه‌های خاص خود: 1ـ بیان احتجاج و مناظره در رویا: در احتجاج طبرسی در آخر کتاب، مناظره شیخ با یکی از رهبران اهل سنت درباره حق علی بن ابی طالب سخن به میان می آورد. 2ـ نقل مناظرات علمای گذشته 3ـ نقل مناظره و احتجاج از زبان افراد تخیلی

شیخ مفید بیش از 200 تصنیف و تالیف بر جای گذاشت. مرحوم نجاشی ( کتاب المالی المتفرقات) در تالیفات مرحوم شیخ مفید ذکر کرده است و تصحیح الاعتقاد (شرح عقائد الصدوق) و الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد و المقنعه و کتاب المزار الصغیر ( مناسک المزار) از کتب نامبرده شده اند.

مبانی اصولی و کلامی: شیخ اظهار نظر در مسائل را به روش (محدثان) نمی پسندد،به علاوه که "عقل گرایی" از مهمترین ویژگی‌های تفکر شیخ است و این ویژگی هر چند در بحث های اعتقادی و کلامی بیشتر خود را نشان می دهد و در ( تصحیح الاعتقاد ) که به نقد و داوری آرا استاد خود ـ شیخ صدوق ـ می پردازد، آشکارتر است، ولی نمی توان انکارکرد که اندیشه های فقهی شیخ نیز از این خلاقیت فکری و گرایش به استدلال های عقلی یا نقلی بهره داشته است. (می توانید نظرات شیخ مفید و شیخ صدوق را در مورد شبهه سهو النبی را بخوانید.)

شیخ مفید احادیث بسیاری را به جهت مخالفت با قرآن و عقل سلیم و اصول حدیث شناسی از جرگه احادیث کنار گذاشته است.از جمله:کتاب سلیم بن قیس هلالی،‌موجود در میان شیعیان را رد می کند و دلیل آن را عدم وثاقت و تدلیس در کتاب بر می شمرد.

بزرگ متکلم شیعه بیشترین توجه را به مسئله (امامت ورهبری) به عنوان (فلسفه سیاسی اسلام) داشته است. به همین دلیل فکر انحرافی (جدائی احکام فقهی از امامت و حکومت) در حوزه تحلیل های او جایی ندارد.

شیخ مفید در شب جمعه ، سوم رمضان سال 413 هجری از این گیتی برفت و در تجلیل وی نماز شکوهمندی با حضور 80 هزار تن به امامت علم الهدی سید مرتضی ، بر پیکر او نماز گزارده شد و در حرم کاظمین پایین مرقد امام جواد(ع) به خاک سپرده شد.

والقائم المهدی یفرح کلما ، تلیت علیک من الدروس علوم
و سلام بر کسی که امام زمان شاد می شود هر زمانی که علومی از دروسش خوانده می‌شود

بسمه تعالی

انگیزه نویسنده:

برای مناسک زیارت دو امام، حضرت علی (ع) و امام حسین(ع): آداب هنگام قصد زیارت و آداب زیارت قبور و مشاهد آن دو امام(ع) تصمیم به نوشتن کتابی کردم.

در آغاز کار به نوشتن فضیلت زیارت آن دو امام پرداختم و در حدودی که تتبع کردم از نگاشته های اصحاب و علماء چیزی پیدا نکردم و اگر هم باشد، جوابگوی مردم برای زیارت نبوده. به خاطر اینکه زائران نمی توانستند همه کتاب‌ها را یک جا همراه داشته باشد (کتاب کاملی در این زمینه وجود نداشته است).

چون مناسک مزار موضوعات مختلفی را شامل می شده و کتاب‌های زیارت دیگر منظم و باب‌بندی نبوده و

 متناقض بودن زیارتنامه‌ها و وجود مطالب نامربوط به یک موضوع و قرار داشتن مطالب مربوط به یک موضوع

در فصل‌های جداگانه که آن‌ها را منظم کردم.

اعتبار کتاب:

بر این کتاب افرادی اعتماد کرده‌ و از آن در کتب خود نقل کرده‌اند.

1-   شیخ الطائفه ابوجعفر محمد بن الحسن الطوسی ـ متوفی 460 ـ که در کتاب ( تهذیب الاحکام ) خود از آن نقل می کند.

2-    عبد الکریم بن طاووس ـ متوفی 693 ـ در کتاب (فرحه الغری)

3-   ابراهیم بن علی بن الحسن العاملی الکفعمی ـ905 ـ در کتاب ( البلد الامین، المصباح )

نسخه‌های کتاب

دو نسخه از این کتاب باقی مانده:

1-   در کتابخانه المشهد الرضوی الشریف در رقم 450 . که برای میرزا رضا خان بن محمد حسن النائینی بوده

2-   در کتابخانه گوهر شاد در مشهد در رقم 1077 . که به نظر می آید نسخه اول اصل نسخه دوم بوده باشد.

همچنین خود کتاب مقابله

.

احمد رضا مرتضوی